BID, CR, FORTE, MR Gibi kısaltmaların Anlamı

İlaç kutularının üzerinde ‘’BID, CR, FORTE, vb. ‘’ gibi ifadeler yer alır. Neden bu kısaltmalar bazı kutuların üzerinde varken diğerlerinde yok? Çünkü bu kısaltmalar bazı spesifik ilaçların birtakım farklı özelliklerini anlatır. Peki BID, FORTE, CR kısaltmaları hangi anlama geliyor, ne demek olur?

İlacın uygun kullanımı, miktarı ve diğer özelliklerinin içinde gizlendiği bu kısaltmaların anlamları:

BID Kısaltmasının Anlamı

Latince “Bis in die” kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur. Bis in die, günde iki defa anlamına gelmektedir. Genelde antibiyotik kutularının üzerinde yer alan bu ifade ilacın sabah ve akşam (12 saat ara ile) kullanılması gerektiğini belirtir.

Bu ifadenin yer aldığı ilaçlara örnek vermek gerekirse; Augmentin-BID film tablet, Amoklavin-BID film tablet, Amoksilav-BID film tablet…vb .

FORT (FORTE) Ne Anlama Geliyor?

Forte kelimesi İtalyanca ‘kuvvetli’ anlamına gelen bir sözcüktür. Üzerinde FORT (FORTE) yazılı olan ilaçlar içerdikleri etken maddeyi normal şekillerinden fazla miktarda içerirler (genelde bu 2 katıdır). Bu şekilde kelimenin anlamının da ifade ettiği şekilde daha güçlü bir etki meydana gelmektedir.

Bu ifadenin yer aldığı ilaçlara örnek vermek gerekirse;

Aprol film tablet içeriği;
Naproksen sodyum 275 mg
Aprol Fort tablet içeriği;
Naproksen sodyum 550 mg

A-ferin kapsül içeriği;
Parasetamol 300 mg, klorfeniramin maleat 2 mg, (ayrıca 10 mg kodein fosfat da içerir)
A-ferin Forte film kaplı tablet içeriği;
Parasetamol 650 mg, klorfeniramin maleat 4 mg.

(Special ifadesi de bazı ilaçlarda geçmektedir ve ‘Fort’la aynı anlamda kullanılmaktadır. Lustral Special Film Kaplı Tablet ve Tebokan Special Film tablet örnek olarak verilebilir.)

CR Kısaltmasının Anlamı

C ontrolled Release Drug Delivery System (Kontrollü ilaç salımı yapan sistemler)
Adından da anlaşılacağı gibi ilacın etken maddesini bir anda değil de zaman içinde salan sistemlerdir. Bilinen metodlarla yapılan ilaçların günde bir kaç defa alınması gerektiği halde bu teknikle hazırlanan ilaçlar günde bir defa alınmakta ve buna rağmen etkileri gün boyu sürmektedir. Bu, ilaçtan maksimum verim alınmasını sağlamanın yanında, hastaya kullanım kolaylığı getirir ve hastanın vücuduna gereksiz yere fazla ilaç girmesini önlemiş olur.

DİKKAT!! Bu ilaçların bol suyla yutulması gerekmektedir. İlacın çiğnenmesi, kırılarak yutulması ya da suyla eritilip içilmesi sonucunda ciddi yan etkiler görülebilir. İlacın kandaki miktarı istenmeyen seviyelere çıkabilir. Bunlar kadar önemli olmamakla beraber ilacın uzun süreli etkisi de ortadan kalkmış olacaktır.

Bu ifadenin yer aldığı ilaçlara örnek vermek gerekirse;
Naprosyn CR … vb.

(MR de kontrollü salım yapan bir sistemdir. MR, ‘Moderately Release drug delivery systems’ kelimelerinin baş harflerinden gelmektedir, yine az miktarda ama devamlı etken madde salınımını anlatmaktadır. Sirdalud MR mikropellet tablet, Klacid MR kontrollü salım tablet… vb. buna örnek olarak verilebilir.)

(XL de kontrollü salım yapan bir sistemdir. XL, ‘Extended Release’ kelimelerinin kısaltılmış halidir. CR ve MR de olduğu gibi günde bir defa kullanımı yeterlidir, tüm gün gerekli etken maddeyi belirli miktarlarda salmaktadır. Cardura XL Kontrollü Salım Tableti ve Lescol XL Kontrollü Salım Tableti…vb. örnek olarak verilebilir.)

SR ‘ın Anlamı

S ustained Release Drug Delivery Systems (Sürekli salım yapan sistemler)

Birden fazla sayıda doz uygulanarak elde edilen etkiye benzer etki sağlamak amacıyla ilaç kullanıldığı andan başlayarak belli bir süre içindeki etken maddeyi sürekli salan sistemlerdir. Bu açıdan “CR” ifadesiyle benzerlik taşıdığı söylenebilir. Her iki ilacın da günde 1 defa kullanılması yeterli olmaktadır.

Bu ifadenin yer aldığı ilaçlara örnek vermek gerekirse;
Diclomec SR… vb.

EC

E nteric Coated Tablet ( Enterik kaplı tablet)
‘Enteric’ kelime olarak ‘bağırsağa ait, bağırsakla ilgili‘ anlamına gelmektedir; ‘coated’ kelimesi ise İngilizce’de ‘kaplı, kaplanmış’ anlamına gelmektedir. Bu tabletler mide ortamına dayanıklı olan, yani midede çözünmeyen, içeriğini ince bağırsakta verecek şekilde uygun yardımcı maddeler ile kaplanmış tabletlerdir. Bu şekilde ilacın mide sıvılarında parçalanarak etkinliğinin azalmasını/kaybolmasını engellemek amaçlanır böylece bağırsakta emilimi daha iyi olan ilaçların etkinliği artacaktır. İkinci bir yararı da midede tahrişe neden olan NSAİİ ilaçların ( Naprosyn (naproksen) gibi…) vereceği zarara da engel olabilirler.

Bu ifadenin yer aldığı ilaçlara örnek vermek gerekirse;
Naprosyn EC tablet…vb.

PLUS

‘Plus’ kelime olarak ‘artı’ anlamına gelmektedir. İlacın normal halinde olan etken maddeye ek olarak, plus şeklinde fazladan etken madde yer aldığı anlamına gelir bunu yaparak istenen etkinin güçlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Örnek vermek gerekirse;
Micardis Tablet, Telmisartan etken maddesini içerir ve bu madde damarların daralmasını önleyerek tansiyonun yükselmesini önler. Hipertansiyon tedavisinde kullanılır.

Micardis Plus Tablet , Telmisartan etken maddesinin yanında ek olarak Hidroklortiazid içerir. Bu madde ise idrar söktürücü etkidedir ve vücuttaki (dolayısıyla damardaki) fazla suyun atılmasını sağlayarak, telmisartanın etkisini güçlendirir.

I.M.: İntramuscular kelimesinin kısaltılmış halidir. ‘Intra’ kelimesi ‘iç, içeri’ anlamına gelirken, ‘muscular’ kelimesi ‘kasla ilgili’ demektir. Enjektabl preparatlarda bu terim kullanılır, enjeksiyonun kas içine yapılması gerektiği anlamına gelmektedir.

I.V.: İntravenous kelimesinin kısaltılmış halidir. ‘Intra’ kelimesi ‘iç,içeri’ anlamına gelirken, ‘venous’ kelimesi ‘damar, toplardamar’ demektir. Enjektabl preparatlarda bu terim kullanılır, enjeksiyonun damar içine yapılması gerektiği anlamına gelmektedir.

DİKKAT!! İlacın I.M. veya I.V. oluşuna dikkat edilmelidir. Her ikisi de yazılı olan şekilde kullanılmalıdır, özellikle I.M. formun I.V. (damar içine) olarak uygulanması hayatı tehdit eden sonuçlara sebebiyet verebilir.

(Not: İlaç örnekleri rastgele verilmiştir ve yalnızca konunun daha iyi anlaşılabilmesi için kullanılmıştır.)

Ecz. Gizem Gürgen

Kaynak : http://www.ilacpedia.com/